تقلب در اسناد یکی از عوامل اساسی کاهش آرامش عمومی، کاهش اعتماد افراد و نهادها، از دست رفتن امنیت و سلامت جامعه، و همچنین زمینه‌ساز بسیاری از آسیب‌های مادی و معنوی به افراد حقیقی و حقوقی و نهادها می‌باشد.

این تخلف نه تنها باعث آسیب به امنیت و سلامت جامعه می‌شود، بلکه تأثیرات بلندمدتی بر حیثیت و اعتبار فرهنگی، علمی و اقتصادی کشور دارد. در حال حاضر، جعل در اسناد و اوراق، نوشتجات و سوءاستفاده از آن‌ها به شکل‌های گوناگون، نوعی از رفتارات ناپسند شناخته می‌شود و به دلیل تأثیرات زیان‌بار اجتماعی، در حیطه قانونی به عنوان جرم شناخته شده است.

برای اتفاق افتادن جرم جعل، شرایطی لازم است که قلب حقیقت باشد و این قلب حقیقت در یک نوشته ایجاد شده باشد، سپس موجب خسارت گردد، چه به صورت فعلی و چه به صورت بالقوه، و با قصد متقلبانه اقدام به جعل صورت گرفته باشد.

بنابراین، شناسایی اسناد با ارزش و اتخاذ سیاست‌های کیفری و غیرکیفری برای حفاظت از آن‌ها ضروری است. تدابیری باید اتخاذ شود تا از ارتکاب این جرایم جلوگیری شود. این اقدامات باید به شناسایی اسناد مهم و ارزشمند، و ایجاد موانع برای اجتناب از جعل، هدف داشته باشند. همچنین، قانون باید مجازات‌های مناسبی برای افرادی که در این نوع تخلفات مشارکت می‌کنند، در نظر بگیرد.

رویکرد بهترین و کارآمدتر در پیشگیری از این جرائم، ایجاد روش‌های امنیتی در اسناد و آموزش کارمندان جهت شناسایی سریع‌تر اسناد جعلی است. این اقدامات می‌توانند به کاهش بی‌نظمی و جلوگیری از وقوع جرم در جامعه کمک کنند.

جرم جعل سند

جعل اسناد امروزه یکی از چالش‌های اساسی حقوق کیفری محسوب می‌شود. اسناد و نوشتجاتی که در تبادلات بین افراد و ادارات دولتی در مختلف زمینه‌ها به‌کار می‌روند، برای اجرای فعالیت‌های اجتماعی به شیوه عادی و قانونی باید امنیت و اعتبار خود را حفظ کنند. این اسناد باید در حفظ خودکاری خود تلاش کنند تا از سوءاستفاده‌های دیگران جلوگیری شود و قانون، که به منظور حفظ امنیت و آسایش عمومی وضع شده است، مورد اراده نقض قرار نگیرد.

اشکالات اقتصادی و توسعه هر کشور به شدت به اسنادی چون سفته، برات، و چک وابسته است که از مهمترین ابزارهای تجارت به‌شمار می‌روند. این اسناد باعث پیشرفت تجارت و اقتصاد می‌شوند. با گسترش استفاده از این اسناد، جعل نیز به‌طور متناسب با آن افزایش یافته و مشکلاتی ایجاد کرده است. جرم جعل اسناد، علاوه بر زیان‌های مالی، بر امنیت و رفاه عمومی جامعه نیز تأثیر گذار است.

پیشرفت‌های علم و فناوری، به‌ویژه در زمینه نرم‌افزارهای کامپیوتری و وسایل چاپ، باعث افزایش چشمگیر جرم جعل اسناد شده و مجرمان با استفاده از فناوری به ترتیبی اقدام به این جرم نموده‌اند. امروزه، تشخیص جعل در اسناد و نوشتجات با دشواری همراه است و مجرمان از فناوری به‌طور گسترده‌تری استفاده کرده‌اند.

لذا، حفظ امنیت اسناد از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. اعتبار سه اصل صحت، سرعت، و سهولت در حفظ و انتقال این اسناد ضروری است. همچنین، نظارت دقیق از سوی سازمان‌ها و افراد در قبال اسناد مهم و اعمال مجازات مناسب برای کسانی که در این‌گونه جرایم مشارکت دارند، از اهمیت بالایی برخوردار است.

ماهیت جعل و عناصر آن

در زبان واژگان، جعل به معنای وضع یا ساختن چیزی برخلاف حقیقت است. این مفهوم به شکل کلی هرگونه اقدامی را شامل می‌شود که به منظور فریب دیگران انجام شود. در معنای کلی‌تر، جعل شامل هر گونه فعلی است که منجر به فریب دیگران یا تغییر حقیقت در اسناد، نوشتجات، مدارک و اشیای مشابه شود. این شامل قلب حقیقت، تغییر در کلمات، ارقام، امضاء، یا هر نوع سند دیگر می‌شود.

در حقوق جمهوری اسلامی ایران، تعریف دقیقی از جرم جعل ارائه نشده است. بلکه احکام مرتبط با انواع مختلف جعل در مواد ۵۲۳ الی ۵۴۲ فصل پنجم قانون تعزیرات مصوب ۱۳۷۵ و دیگر قوانین مرتبط بیان شده است. دکتر حسین میر محمد صادقی نیز در کتاب “جرائم علیه امنیت و آسایش عمومی” تعریف جرم جعل را به صورت: “ساختن یا تغییر دادن آگاهانه نوشته یا سایر چیزهای مذکور در قانون به ضرر دیگری به قصد جا زدن آن‌ها به عنوان اصلی” توضیح داده است.

بله، صحیح است که ساختن یا تغییر دادن آگاهانه نوشته یا سایر چیزهای مذکور در قانون به قصد جا زدن آن‌ها به عنوان اصل به عنوان جرم جعل محسوب می‌شود. این عملیات به طور کلی منجر به فریب یا تغییر در اسناد و نوشتجات می‌شود و در نتیجه، به ضرر طرفین معامله یا جامعه به عنوان یک جرم محسوب می‌شود.

جرم جعل ارتباط مستقیم با جرایم دیگری نیز دارد، از جمله استفاده از سند مجعول، کلاهبرداری، اختلاس و سایر جرایم مشابه. این جرم به عنوان یکی از جرایمی که علیه آسایش عمومی و امنیت جامعه است محسوب می‌شود.

برای مقابله با جرم جعل، شناخت علل و عوامل ارتکاب، تحقیقات گسترده و اجرای راهکارهای اجرایی جهت جلوگیری از افزایش این جرم از اهمیت بالایی برخوردار است. این اقدامات به کاهش خسارات مالی و معنوی ناشی از جعل و حفظ امنیت جامعه کمک می‌کنند.